"Ofiara" Pierre Lemaitre

Autor: Pierre Lemaitre
tłumaczenie: Joanna Polachowska
tytuł oryginału: Sacrifices
wydawnictwo: Muza
data wydania: 4 czerwca 2014
ISBN: 9788377587140
liczba stron: 352
ebook dostępny na Woblinku

Pierre Lemaitre to jeden z najbardziej utalentowanych, współczesnych, francuskich autorów powieści kryminalnych. W jego dotychczasowym dorobku znajdziemy zaledwie parę książek, mimo to Lemaitre zdążył zyskać uznanie na międzynarodowej scenie, co potwierdzają liczne nagrody, choćby Prix du polar européen za europejski kryminał 2010 roku, CWA International Dagger 2013 i Nagroda Goncourtów 2013.

Jego najnowszy kryminał, zatytułowany „Ofiara” to zakończenie trylogii, której głównym bohaterem jest Camille Verhoeven, mierzący zaledwie 145 cm wzrostu paryski komisarz. Polscy czytelnicy mieli już ogromną przyjemność poznać drugą część tej serii – „Alex”. Niestety nie dane im było poznać części pierwszej, co jest mocno odczuwalne podczas lektury „Ofiary” ale o tym nieco później. Natomiast już w tej chwili przestrzegam przed opisem książki na jej okładce, który zdradza zdecydowanie za dużo istotnych faktów i w dużym stopniu psuje przyjemność lektury.

Anne Forestier to zupełnie przeciętna kobieta, która za sprawą niekorzystengo zbiegu okoliczności, natyka się na bandytów, którzy właśnie przymierzają się do napadu na jubilera w pasażu handlowym. To przypadkowe spotkanie kończy się dla niej bardzo dramatycznie – zostaje brutalnie pobita, żeby nie powiedzieć skatowana i tylko cudem unika śmierci. Ponieważ kobieta zdołała przeżyć, jej sprawa nie należy do najbardziej naglących. Prawdopodobnie szybko zostałaby odłożona na półkę, gdyby nie fakt, że właśnie ta kobieta jest nową partnerką komisarza Verhoevena. Sprawa boleśnie przypomina mężczyźnie o tragicznych wydarzeniach z jego przeszłości, tym bardziej zależy mu na doprowadzeniu przestępców przed wymiar sprawiedliwości, nawet jeśli oznacza to złamanie wszelkich zasad, obowiązujących w policji. Verhoeven nie ma jeszcze pojęcia, że śledztwo, którego właśnie się podejmuje, kryje w sobie wiele bardzo nieprzyjemnych niespodzianek.

Osoby, które miały przyjemność czytać „Alex”, szybko doszukają się pewnych podobieństw pomiędzy drugą i trzecią częścią tylogii. Nie oznacza to jednak, że ostatnia część nie dostarcza sporej dawki wrażeń, choć w bezpośrednim porównaniu, „Alex” wypada jednak zdecydowanie lepiej. Obie książki cechuje niesamowita dokładność i wymyślność okrucieństw, jakim poddawane są ofiary. Gdy czytelnikowi wydaje się, że nie może być już brutalniej czy makabryczniej, pisarz po raz kolejny przechodzi samego siebie. Niejeden czytelnik wręcz zapragnie, by żywot ofiary dobiegł wreszcie końca i by w śmierci znalazła ukojenie. Lemaitre ma jednak wobec nich zupełnie inne zamiary. Jego kryminały to najlepszy dowód na to, że nie potrzeba szeregu ofiar śmiertelnych, by „wcisnąć czytelnika w fotel”. Drugie zasadnicze podobieństwo to skłonność autora do komplikowania tego, co z reguły w kryminałach uznawane jest za pewnik. W niemal każdym kryminale znajdziemy ofiarę przestępstwa, bądź kryminalną zagadkę, a fabuła obraca się wokół poszukiwań sprawcy. Francuski pisarz jak ognia unika wszelkich schematów, dlatego czytelnik z góry powinien nastawić się na spektakularne niespodzianki. W przeciwnym razie bardzo szybko zostanie wywiedziony w pole. Wspomniane przeze mnie podobieństwa sprawiają, że „Ofiara” dostarczy największych emocji osobom, które jeszcze nie poznały zręcznego pióra Lemaitre‘a. Każdy jednak powinien docenić jego ogromny talent, a lektura z pewnością dostarczy wielu mocnych wrażeń.

Sama fabuła „Ofiary” jest naprawdę świetnie przemyślana, choć być może nieco bardziej stonowana, mniej dynamiczna, niż jej znakomita poprzedniczka. To co jednak tym razem przeszkadzało mi najbardziej to fakt, że nie miałam szansy, by wcześniej poznać pierwszej części trylogii. W „Ofierze” pojawia się szerego istotnych spraw z przeszłości komisarza, które stanowią treść początku serii. Co prawda czytelnik zostaje wprowadzony we wszystkie istotne sprawy, niemniej o wiele bardziej ekscytujące byłoby uprzednie poznanie całej treści pierwszej książki. W tej chwili, nawet jeśli ktoś zechciałby wydać ją na polskim rynku, znając jej „streszczenie” długo zastanawiałabym się, czy w ogóle po nią sięgnąć. Że tak się stało, bo mając za sobą lekturę trzech książek pisarza, jestem niemal pewna, że również ta pierwsza byłaby znakomita.

Drugim znaczącym mankamentem może być zastosowana tu narracja w czasie teraźniejszym, która z początku może nieco doskwierać. Zaręczam jednak, że drobny wysiłek naprawdę się opłaca. Z czasem czytelnik do tego stopnia wciąga się w fabułę, że zupełnie zapomina o stosowanej narracji.

Kilka mniej lub bardziej istotnych mankametów to jednak zaledwie drobiazgi w obliczu niezaprzeczalnych zalet kryminału. Doskonale wykreowana, intygująca postać komisarza, dopracowana w każdym szczególe fabuła, pełna nieoczekiwanych zwrotów akcji i mocnych wrażeń, przewrotna dwuznaczność opisywanych sytuacji, sprawiają, że „Ofiara” stanowi wspaniałą ucztę literacką dla każego miłośnika powieści kryminalnych. Gorąco polecam a sama z niecierpliwością wyczekuję kolejnych, mam nadzieję równie znakomitych książek francuskiego pisarza.

Koronkowa robota I Alex I Ofiara