Recenzentem być, z autorem dobrze żyć...

Od dłuższego czasu uważnie śledzę dyskusje na blogach odnośnie problemów na linii wydawnictwo – recenzent. Nie od dzisiaj wiadomo, że to trudna relacja, bo i interesy obu stron nie do końca się pokrywają. 

Dziś chciałabym jednak poruszyć nieco inny, choć równie ciekawy temat, a mianowicie recenzowanie książek polskich autorów. Mogłoby się wydawać, że książki polskich autorów recenzuje się podobnie jak zagranicznych. Większość blogerów wie jednak, że istnieją pewne różnice.

Polski autor, nad swoją książką z pewnością się napracował, być może toczył długie boje, by znaleźć wydawcę i gdy wreszcie jego dzieło pojawi się na rynku, zależy mu na tym, by zostało ono dobrze przyjęte. Dlatego siada przed komputerem i przeszukuje sieć. Trafia na różnorodne opinie i recenzje. Jedne lepsze, inne gorsze, jedne przychylne, inne bardzo negatywne. Nie wiem jak Wy, ale ja zawsze trochę źle się czuję, wstawiając mniej przychylną recenzję książki polskiego autora. Już sama świadomość, że być może ją przeczyta i sprawi mu przykrość sprawia, że czuję swego rodzaju wyrzut sumienia. Muszę być wierna własnej opinii, staram się dobrze uzasadnić, dlaczego dana książka mi się nie podoba, jednak mimo to z negatywną recenzją nigdy dobrze się nie czuję.

Sprawa jeszcze bardziej komplikuje się w sytuacji, gdy z danym autorem utrzymuje się jakiś kontakt. Czy to maile czy wiadomości na facebooku, może nawet spotkanie oko w oko na targach. Z jednej strony taki kontakt jest bardzo cenny – poznając autora, mamy szansę lepiej zrozumieć jego książkę, zadać jakieś pytanie, wymienić się przemyśleniami. I co tu kryć, książka z imienną dedykacją od autora to w każdej biblioteczce wyjątkowy skarb. Relacje się zacieśniają a wraz z nimi wzrasta trudność napisania krytycznej recenzji. Teraz nie mamy już do czynienia z nazwiskiem na okładce a z żywą osobą, którą w jakiś sposób „poznaliśmy” i z tego powodu nie chcemy jej robić przykrości. Całkiem niedawno wręcz drżałam z obawy czekając na książkę autora, którego bardzo sobie cenię. Najzwyczajniej w świecie bałam się, że książka nie spełni moich oczekiwań i że będę musiała sprawić mu przykrość mniej przychylną recenzją. O tym, że może to prowadzić do bardzo nieprzyjemnych sytuacji, przekonał się już niejeden recenzent. Określenia typu "idiota", zarzuty, że bloger nie ma pojęcia o pisaniu recenzji, a nawet zarzuty że "wyłudził" książkę od autora tylko po to, by zmieszać ją z błotem to już przykłady z jakimi rzeczywiście spotkali się znani mi receznenci.

Oczywiście mogłabym wyjść z założenia, że skoro autor nie radzi sobie z rzeczową krytyką (bo taką tu mam na myśli, a nie stwierdzenia typu „beznadziejna książka” czy „ten pan (pani) nie potrafi pisać”) to nie zasługuje na dalszą uwagę. Mogłabym, choć bywa trudno, bo skoro podobało mi się większość książek autora, a jedna do gustu nie przypadła, to pewnie nadal chciałabym poznać jego dalszą twórczość i mieć możliwość wymienienia z nim swoich przemyśleń.

Załóżmy jednak czysto teoretycznie, że nauczyłam się profesjonalnego pisania recenzji, takiego bez wyrzutów i tracenia nerwów na pretensje, jakie mogą się po ich opublikowaniu pojawić. Wiele wskazuje na to, że podobne dylematy z polskimi autorami, mają również zdecydowanie bardziej profesjonalne portale niż mój skromny blog. Moje recenzje pojawiają się w wielu miejscach. Czasem okazyjnie, czasem regularnie, nie ma uniwersalnej zasady. Swego czasu napisałam mniej przychylną recenzję książki bardzo znanej polskiej autorki. W książce nie podobało mi się naprawdę sporo i poświęciłam dużo czasu, by wszystko dobrze uzasadnić. Myślę, że nieźle wywiązałam się z tego zadania, bo dyskusja zarówno z jej zwolennikami jak i przeciwnikami była naprawdę kulturalna i rzeczowa. Co jednak wydarzyło się w chwili, gdy recenzję umieściłam na portalu, który z autorką „się zna”? Recenzja została przeniesiona do opinii, tak by szybko „przepadła” w masie komentarzy. Nie zostałam o tym poinformowana, zauważyłam to przypadkiem kilka tygodni później. Biorąc pod uwagę, że zamieściłam tam już dziesiątki recenzji i z podobną sytuacją nigdy się nie spotkałam, śmiem podejrzewać, że i ta recenzja zasługiwała na to, by ją jako recenzję opublikować. Dlaczego więc portalowi zależało na tym, by sprawić wrażenie, że książka wszystkim się podoba...

Podobnych refleksji mogłabym „wyprodukować” jeszcze wiele, jednak lepsza od monologu będzie rzeczowa dyskusja, do której serdecznie zapraszam wszystkich blogerów i autorów.



Chciałabym się dowiedzieć, czy również inny blogerzy mają podobne trudności w pisaniu recenzji książek polskich autorów? Czy i Wy odczuwacie jakiś dyskonfort gdy jest ona negatywna? Czy zdarzyło się Wam, że napisanie mniej przychylnej opinii sprowadziło na Was nieprzyjemności ze strony autorów?

W przypadku samych autorów interesuje mnie, jak podchodzą Państwo do negatywnych recenzji? Czy próbują Państwo dyskutować z ich autorami, czy wzbudzają w Was złość? Jak reagują Państwo, gdy receznent, który dotąd dobrze oceniał Państwa książki i którego w pewnym stopniu „znacie”, umieścił recenzję zdecydowanie mniej przychylną? Czy powierzylibyście mu kolejną książkę, czy też takich recenzentów unikacie?



Doskonale zdaję sobie sprawę, że ten temat jest dość skomplikowany i może być niewygodny. Dlatego przepominam, że istnieje możliwość wypowiedzenia się w sposób anonimowy. Myślę że w tym przypadku bardziej cenna będzie choćby i anonimowa ale szczera wypowiedź, niż podpisana nazwiskiem ale pusta deklaracja... Każda opinia się liczy i każdą przeczytam z dużą uwagą. 

Jedyne o co proszę, to to, by w wypowiedziach nie przywoływać nazwisk konkretnych autorów, którzy Waszym zdaniem nie radzą sobie z krytyką, lub nazw blogów, które Waszym zdaniem piszą nieszczere recenzje, kierowane osobistymi sympatiami. Tego typu wypowiedzi będę możliwie szybko usuwać. Piszemy o sobie, o własnych odczuciach a nie robimy na nikogo nagonki. Bardzo jestem ciekawa, do jakich wniosków dojdziemy...